
Święty Augustyn – urodził się 13 listopada 354r. w Tagaście (dzisiaj Algieria) w Afryce. Jego ojciec – poganin – pod wpływem modlitw małżonki, na łożu śmierci przyjął wiarę chrześcijańską.
Mimo że matka Augustyna – św. Monika była wzorem pobożności, młody człowiek prowadził bardzo rozwiązły tryb życia, należał też do sekty manichejczyków.
Augustyn studiował w Kartaginie od 370 r. i tam też założył szkołę retoryki. Następnie uczył tej sztuki w Rzymie i Mediolanie. Tutaj rozpoczął się proces jego nawrócenia – modlitwy matki zostały wysłuchane. Nawrócenie dokonało się między innymi pod wpływem nauk św. Ambrożego, który udzielił mu sakramentu chrztu w wigilię Wielkanocy 387 r.. Jego matka umarła w tym samym roku. Augustyn udał się do Afryki, do swojego rodzinnego miasta, gdzie założył wraz z przyjaciółmi wspólnotę chrześcijańską. W 390 r. przyjął święcenia kapłańskie, przeniósł się do Hippony, gdzie otrzymał sakrę biskupią. Wkrótce został biskupem Hippony. W działalności biskupiej zasłynął jako gorliwy głosiciel Ewangelii i obrońca wiary, walczący z herezjami manichejczyków, pryscylianistów, donatystów i pelagian. Był niezwykle płodnym pisarzem (wymienić trzeba traktat „O państwie Bożym” i „Wyznania”). Przed śmiercią przeżył najazd Wandalów. Zmarł 28 sierpnia 430 r.. Uznany został za świętego i jednego z czterech wielkich doktorów Kościoła.
Jego relikwie znajdują się w północnych Włoszech w bazylice św. Piotra w Pawii, gdzie zostały przywiezione z Sardynii w VIII w. Kiedy i dlaczego znalazły się na Sardynii, dokładnie nie wiadomo. Można przypuszczać, że ciało św. Augustyna zostało złożone w Hipponie w katedrze, którą była Basilica Pacis. Oficjalny kult świętego sięga pontyfikatu Bonifacego II (530-532). Jednakże z Vita Augustini — biografii napisanej przez Possydiusza nie później niż 9 lat po śmierci Augustyna — dowiadujemy się, że już za życia cieszył się on wielkim uznaniem zarówno w swojej diecezji, jak i w całym Kościele powszechnym. Poświadcza to już w r. 431 papież Celestyn I, z którym Augustyn prowadził korespondencję, głównie na temat herezji pelagianizmu. Rok po śmierci biskupa Hippony papież w jednym ze swoich listów pisał z uznaniem o jego mądrości i poprawności jego nauczania, nazywając go wręcz jednym ze swoich najlepszych nauczycieli (por. Ep. 21, w: PL 50, 528-537). Mając więc na uwadze sławę, jaką cieszył się Augustyn w chwili śmierci, należy przypuszczać, że jego grób, podobnie jak groby innych ówczesnych Ojców Kościoła, od samego początku otaczany był czcią należną relikwiom świętych.
O losach jego relikwii dowiadujemy się po raz pierwszy od św. Bedy Czcigodnego, który w 725 r. w Chronicon de sex aetatibus mundi pisze: „Liutprand, wiedząc, że po splądrowaniu Sardynii Saraceni mieli przypuścić atak również tam, gdzie przeniesione zostały kości św. Augustyna, za pośrednictwem posłów nabył je za wielką cenę i kazał przewieźć do Pawii, gdzie złożył je z czcią należną tak wielkiemu Ojcu”. Świadectwo Bedy jest o tyle wiarygodne, że wydarzenia, o których opowiada, miały miejsce za jego życia (673-735). Relikwie musiały zatem dotrzeć do Pawii między r. 712, kiedy Liutprand rozpoczął panowanie, a r. 725, kiedy Beda pisał swoją kronikę. Skądinąd wiadomo, że Saraceni plądrowali wybrzeża Sardynii w latach 721-722. Przyjmuje się zatem, że relikwie św. Augustyna przywieziono do Pawii ok. r. 722.
O tym, kiedy relikwie zostały przewiezione na Sardynię i gdzie były złożone, brakuje świadectw. Gdy Beda Czcigodny pisze, że szczątki św. Augustyna wywieziono z Hippony, aby je uchronić przed barbarzyńcami, prawdopodobnie ma na myśli podbój afrykańskich wybrzeży Morza Śródziemnego przez Arabów w latach 640-704. W 698 r. padła Kartagina i wygasły wszelkie nadzieje na odzyskanie tych terytoriów przez chrześcijan. Być może relikwie biskupa Hippony zostały przewiezione na Sardynię właśnie wtedy.
W Pawii relikwie św. Augustyna złożono w kościele pw. św. Piotra in Ciel d’Oro, ale przez wiele stuleci nie było wiadomo, gdzie dokładnie zostały umieszczone. Tradycja podawała, że znajdują się w krypcie w pobliżu ołtarza. W 1695 r. podczas prac remontowych pod kościołem zburzono mur, na którym opierał się ołtarz, i odkryto za nim marmurowy sarkofag ze srebrną urną zawierającą szczątki świętego. Przeprowadzone niedawno badania wykazały, że urna pochodzi z VIII w.
Gdy w r. 1733 wybuchła wojna o sukcesję polską między zwolennikami Stanisława Leszczyńskiego i Augusta III, walki toczyły się również w północnej Italii. Bazylika św. Piotra w Pawii została wówczas zamieniona we francuski szpital wojskowy, a relikwie św. Augustyna przeniesiono z obawy przed profanacją do miejscowej katedry. W 1786 r. znalazły się one w pojezuickim kościele Il Gesù, którym opiekowali się augustianie. Tam pozostały do r. 1900, kiedy z woli mieszkańców miasta powróciły do bazyliki św. Piotra.
Dziś relikwie św. Augustyna przechowywane są w wykonanej w 1833 r. urnie z pozłacanego brązu i kryształu, która podczas papieskiej wizyty była ustawiona przed prezbiterium. Od r. 1900 znajduje się ona w monumentalnym sarkofagu, zwanym Arką św. Augustyna, w srebrnej szkatule z VIII w. — tej samej, którą odnaleziono w 1695 r. i którą prawdopodobnie polecił wykonać sam Liutprand.
Arka powstała w drugiej połowie XIV w. Prawdopodobnie jest dziełem czterech nieznanych artystów, późnogotyckich rzeźbiarzy, którzy przedstawili na niej główne sceny z życia świętego, jego pośmiertny tryumf w niebieskim Jeruzalem, a także cuda przypisywane jego wstawiennictwu. Ponadto arka obrazuje całe chrześcijańskie universum: apostołów, papieży, Ojców Kościoła, a także alegorie cnót kardynalnych i teologicznych.